SỞ Y TẾ “Chăm sóc sức khoẻ dựa trên giá trị” sẽ thay thế cho phương thức phí dịch vụ ? - Sở Y Tế HCM

“Chăm sóc sức khoẻ dựa trên giá trị” là gì ?

“Chăm sóc sức khỏe dựa trên giá trị”, thuật ngữ tiếng Anh là “Value-based healthcare”, là một mô hình cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe trong đó các nhà cung ứng, bao gồm các bệnh viện và các thầy thuốc, được chi trả dựa trên kết quả sức khỏe của người bệnh. Theo đó, các cơ sở y tế được động viên không phải dựa vào số lượng bệnh nhân mà phải dựa vào những hoạt động đã thực hiện để giúp bệnh nhân cải thiện sức khỏe, giảm ảnh hưởng và tần suất mắc bệnh mạn tính, có lối sống khỏe mạnh hơn dựa trên những chứng cứ khoa học.

Như vậy, chăm sóc dựa trên giá trị khác với cách tiếp cận theo phí dịch vụ (fee-for-service) hay chi trả theo người thực hiện, trong đó các cơ sở y tế sẽ được chi trả dựa trên số lượng dịch vụ đã cung ứng cho người bệnh. Từ “giá trị” trong “chăm sóc sức khoẻ dựa trên giá trị” có nghĩa là xuất phát từ đo lường các kết quả sức khoẻ so với chi phí phải bỏ ra để cung ứng các kết quả sức khoẻ đó.

Ai hưởng lợi từ mô hình “chăm sóc sức khoẻ dựa trên giá trị” ?

Những lợi ích của một hệ thống chăm sóc sức khỏe dựa trên giá trị hướng đến cả cho bệnh nhân, cơ sở y tế cung ứng dịch vụ, cơ quan BHYT, và cả xã hội nói chung. Cụ thể là:

(1) Người bệnh tiêu ít tiền hơn để đạt được sức khỏe tốt hơn

Quản lý một bệnh, nhất là các bệnh mạn tính như ung thư, tiểu đường, huyết áp cao, COPD hoặc béo phì có thể rất tốn kém và tốn nhiều thời gian cho bệnh nhân. Các mô hình chăm sóc dựa trên giá trị hướng đến việc giúp bệnh nhân sớm phục hồi từ bệnh tật và phòng tránh mắc bệnh mạn tính. Kết quả là người bệnh ít phải đi khám bác sĩ, giảm làm nhiều xét nghiệm và các thủ tục, và tiêu ít tiền hơn cho việc mua thuốc theo toa vì theo thời gian sức khỏe được cải thiện.

(2) Các cơ sở y tế đạt được hiệu quả và sự hài lòng của bệnh nhân nhiều hơn

Khi các cơ sở y tế phải dành nhiều thời gian để cung ứng các dịch vụ khám, chữa bệnh theo số lượng bệnh nhân, chắc chắn sẽ có ít thời gian hơn cho việc quản lý các bệnh mạn tính. Với mục tiêu dựa trên giá trị, chất lượng và tương tác với bệnh nhân sẽ tăng lên thay vì số lượng như cách cổ điển.

(3) Cơ quan BHYT kiểm soát chi phí và giảm rủi ro

Rủi ro tài chính sẽ được giảm bớt do tác động trên một dân số bệnh nhân lớn hơn. Một dân số khỏe mạnh với ít yêu cầu dịch vụ chăm sóc hơn sẽ tiết kiệm được quỹ BHYT. Thanh toán dựa trên giá trị cũng giúp cho cơ quan chi trả sẽ tăng hiệu quả bằng cách chi trả theo các nhóm hoạt động theo những chu kỳ chăm sóc bệnh nhân, hoặc đối với các bệnh mạn tính sẽ thanh toán theo các giai đoạn trong một năm trở lên.

(4) Xã hội trở nên khỏe mạnh hơn nhưng lại giảm chi tiêu cho y tế nói chung

Tại các quốc gia có chi tiêu cho y tế chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi tiêu, chăm sóc dựa trên giá trị có hứa hẹn giảm đáng kể chi phí tổng thể dành cho y tế. Trong đó, các khoản chi tiêu cho quản lý các bệnh mạn tính, cấp cứu, nhập viện điều trị sẽ giảm.

Những nguyên tắc chính của mô hình “chăm sóc sức khoẻ dựa trên giá trị” là gì ?

Chăm sóc sức khỏe dựa trên giá trị với mục tiêu rất đơn giản nhưng đầy tham vọng, đó là: thay thế phương thức chăm sóc vốn bị phân đoạn và được chi trả theo phí dịch vụ bằng phương thức chăm sóc toàn diện với phối hợp giữa các cơ sở cung ứng dịch vụ y tế và sử dụng các mô hình thanh toán có kiểm soát chi phí và chất lượng dịch vụ. Chăm sóc dựa trên giá trị là một hình thức ràng buộc các khoản thanh toán cho việc cung cấp dịch vụ chăm sóc hướng đến chất lượng chăm sóc người bệnh, khuyến khích động viên các cơ sở y tế đảm bảo cả hiệu quả và hiệu năng.

Chi trả cho chăm sóc sức khoẻ dựa trên giá trị là một phương thức chi trả có tiềm năng để thay thế cho phương thức chi trả theo phí dịch vụ, vốn đã cho thấy có nhiều nhược điểm. Một nhược điểm khá phổ biến chính là phí dịch vụ đã thúc đẩy sự gia tăng số lượng dịch vụ cung ứng, làm gia tăng chi phí điều trị nhưng chất lượng thì không thật sự đảm bảo. Nói cách khác, mô hình chăm sóc dựa trên giá trị là một mô hình chi trả dựa trên kết quả chăm sóc người bệnh và ràng buộc các cơ sở y tế phải cải thiện chất lượng chăm sóc bằng các biện pháp cụ thể như: giảm số lần nhập viện, sử dụng CNTT nhằm tạo thuận lợi nhất cho người bệnh và cải thiện phòng ngừa bệnh tật.

Hoàn trả chi phí cho chăm sóc dựa trên giá trị được tính toán bằng cách đo lường chất lượng chăm sóc và xác định sức khỏe tổng thể của quần thể cộng đồng. Không giống như mô hình truyền thống, các nhà cung ứng dịch vụ y tế về phải báo cáo cho người trả tiền về các số liệu cụ thể và chứng minh sự cải thiện sức khoẻ. Các bệnh viện phải theo dõi và báo cáo về số lần tái nhập viện, các sự cố y khoa, sức khỏe dân số, sự tham gia của bệnh nhân...

Theo mô hình mới này, các nhà cung cấp dịch vụ y tế được khuyến khích sử dụng y học dựa trên bằng chứng, sự gắn kết của bệnh nhân, đẩy mạnh ứng dụng CNTT và sử dụng phân tích dữ liệu để được thanh toán cho các dịch vụ mà cơ sở y tế cung ứng cho người bệnh. Khi bệnh nhân nhận được sự chăm sóc phối hợp, thích hợp và hiệu quả hơn, các nhà cung cấp sẽ được chi trả hợp lý.

Những ví dụ về các mô hình chăm sóc sức khoẻ dựa trên giá trị tại Mỹ

(1) Mô hình ACO (Accountable care organizations), tạm dịch là các tổ chức chăm sóc có trách nhiệm, là các bác sĩ, bệnh viện và các nhà cung ứng dịch vụ y tế khác, những người đến với nhau một cách tự nguyện để trở thành một nhóm cung cấp dịch vụ chăm sóc có chất lượng cao, có sự phối hợp chặt chẽ với nhau đảm bảo cho bệnh nhân được chăm sóc đúng lúc, toàn diện và liên tục, đồng thời tránh việc sao chép dịch vụ không cần thiết và ngăn ngừa các sự cố y khoa.

(2) Mô hình thanh toán theo nhóm (Bundled payments): các khoản thanh toán được nhóm lại thành một gói, là một khoản thanh toán duy nhất cho các dịch vụ được cung cấp cho bệnh nhân trong toàn bộ quá trình chăm sóc. Ví dụ, nếu bệnh nhân trải qua phẫu thuật, cơ quan BHYT sẽ kết hợp các khoản thanh toán chung cho bác sĩ phẫu thuật và bác sĩ gây mê, thay vì trả tiền riêng cho từng bệnh nhân. Giá của khoản thanh toán theo gói sẽ được xác định theo giá lịch sử.

(3) Mô hình PCMH (Patient-centered medical homes): tạm dịch là “Ngôi nhà y tế lấy bệnh nhân làm trung tâm”, đây là một mô hình cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ tập trung vào việc điều phối chăm sóc người bệnh thông qua một bác sĩ chăm sóc sức khoẻ ban đầu. PCMH được thiết kế để cung cấp các dịch vụ y tế cho bệnh nhân trên cơ sở tập trung để quản lý các nhu cầu khác nhau của người bệnh và chia sẽ thông tin người bệnh dựa trên hồ sơ bệnh án điện tử, qua đó biết được những xét nghiệm đã được thực hiện, tránh chỉ định lặp lại.

Như vậy, điều rõ ràng là với phương thức thanh toán cổ điển “phí dịch vụ” đã bộ lộ nhiều khiếm khuyết tại Mỹ và nhiều nước trên thế giới, trong đó làm gia tăng chi tiêu cho y tế nhưng chất lượng điều trị chưa như mong muốn. Việc tìm các phương thức khác luôn được các tổ chức BHYT quan tâm, phương thức “chăm sóc sức khoẻ dựa trên giá trị” là một phương thức rất mới, rất khó thực hiện nếu như thiếu sự đồng bộ về tổ chức thực hiện, nhất là ứng dụng công nghệ thông tin để liên thông dữ liệu người bệnh. Nhưng dù gì đi nữa, phương thức này đã được triển khai tại một vài nước trên thế giới và đã chứng minh đạt được 3 mục tiêu quan trọng: tiết kiệm chi tiêu y tế, nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh, cải thiện sức khoẻ cộng đồng.

Sở Y tế TP.HCM

Xem thêm...